150 yıllık ‘Bartın AÄŸda Tatlısı’ coÄŸrafi iÅŸaret tescil belgesi aldı

150 yıllık ‘Bartın AÄŸda Tatlısı’ coÄŸrafi iÅŸaret tescil belgesi aldıBARTIN – Bartın’a özgü bir tatlı olan ve 150 yıldır üretilen ‘Bartın AÄŸda Tatlısı’na Türk Patent Kurumunca CoÄŸrafi Ä°ÅŸaret Tescil Belgesi verildi.Çöven kökü, ÅŸeker, limon tuzu ve su kullanılarak üretilen beyaz renkli ve macun kıvamındaki ‘Bartın AÄŸda Tatlısı’ için Bartın Belediyesinin Türk Patent Kurumuna gerçekleÅŸtirdiÄŸi CoÄŸrafi Ä°ÅŸaret Tescil Belgesi baÅŸvurusu onaylanarak, Bartın adına tescillendi.’150 yıllık geçmiÅŸe sahip’Bartın’a özgü aÄŸda tatlısının 150 yıllık bir geçmiÅŸi olduÄŸunu söyleyerek bu kültürü yaÅŸatıp tanıtmak için kentin en iÅŸlek caddesine aÄŸdacı heykeli yerleÅŸtirdiklerini ve CoÄŸrafi Ä°ÅŸaret Tescil Belgesi içinde Türk Patent Kurumuna baÅŸvuruda bulunduklarını kaydeden Bartın Belediye BaÅŸkanı Cemal Akın, ‘AÄŸdacı heykelini sokak iyileÅŸtirmeleri kapsamında bu noktaya yerleÅŸtirdik. AÄŸdacı heykeli yapmamızın sebebi Bartın’da aÄŸda tatlısı yapılır. Bu 150 yıllık geçmiÅŸi olan bir tatlıdan bahsediyorum. Bu tatlıya münhasır kendine eÅŸ bir mahallemiz var bizim. AÄŸdacı Mahallesi. Bu mahallede de AÄŸda tatlıları yapılır. Hala devam eden bir süreçtir bu. Kaybolmasın, hatırlansın ve sürekli olsun diye Bartın Belediyesi olarak CoÄŸrafi Ä°ÅŸaret Tescil Belgesi aldık. Bu tescil belgesiyle de Bartın’a has olduÄŸuna dair bunu da iÅŸaretlemiÅŸ olduk.’ dedi.Bartın’a özgü bir tatlı türü olan aÄŸda tatlısının lezzeti çöven kökünden geliyor. Çöven kökü, su, ÅŸeker ve limon tuzu dışında hiçbir katkı maddesi ya da renklendirici kullanılmaksızın üretilen aÄŸda tatlısı lezzeti kadar doÄŸallığıyla da dikkat çekiyor. GeçmiÅŸte aÄŸda tatlısının yapımı ile uÄŸraÅŸan ve geçimlerini aÄŸda tatlısı yapıp satarak kazanan ailelerin yaÅŸadığı mahalle AÄŸdacı köyü olarak isimlendiriliyor. Köyde yaÅŸayan ailelerden bazıları geçmiÅŸte olduÄŸu gibi günümüzde de aÄŸda tatlısı yapıp satarak geçimlerini saÄŸlıyor. Bartın’ın AÄŸdacı köyünde yaÅŸayan 48 yaşındaki YaÅŸar Bulut, eÅŸinin babası ve dedesinden el aldığı aÄŸda tatlısı üretimini 3’üncü kuÅŸak olarak sürdürüyor. Evinin giriÅŸ katındaki bir bölümü aÄŸda tatlısı üretimi için ayıran Bulut, haftada bir kez üretimini yaptığı aÄŸda tatlısını hafta boyunca kentin çeÅŸitli noktalarında satarak geçimini saÄŸlıyor. Ãœretilen aÄŸda tatlıları için Bartın’ın yanı sıra birçok ÅŸehirden sipariÅŸ geliyor. AÄŸda tatlısı geçmiÅŸte sandıklara dolduruluyor ve aÄŸda ustaları tarafından omuzlanan bu sandıklar kent merkezi ve köylerde sokak sokak dolaÅŸtırılarak satılıyordu. AÄŸda tatlısını üretmeye devam eden Bulut ise daha önceleri bisikleti ile sattığı aÄŸda tatlısını bazı günler Galla Pazarında açtığı tezgahta bazı günler ise kent sokaklarını aracı ile dolaÅŸarak satıyor.’150 yıllık geleneÄŸi yaÅŸatıyorlar’AÄŸda tatlısının yapımını eÅŸinin babası ve dedesinden öğrenen Bulut, ‘Ben 25 senedir aÄŸda tatlısı yapıyorum. Daha önceden eÅŸimin babası ve dedesi yapıyordu. Åžimdi 3’üncü kuÅŸak olarak ben yapıyorum. İçinde ÅŸeker, su, limon tuzu ve çöven kökü olmak üzere 4 ÅŸey var. Yaptığım aÄŸda tatlılarını Ä°stanbul, Ankara, Düzce, Sakarya gibi illere de gönderiyorum’ dedi. EÅŸinin, dedesi ve babasından el aldığı aÄŸdacılık mesleÄŸini sürdürmesinden dolayı mutlu olduÄŸunu söyleyen AyÅŸe Bulut ise, ‘AÄŸda tatlısını ilk önce dedem yapıyordu. Ben onda gördüm. Yardım ediyordum yanında. Sonra babam yapmaya baÅŸladı. O zamanlar eÅŸimde aÄŸda tatlısı yapımına babamdan alışmıştı. Babamda vefat ettikten sonra eÅŸimle biz devam ettirmeye baÅŸladık bu aÄŸdacılığı.’ ifadelerini kullandı.AÄŸda tatlısı nasıl yapılıyor?Bir miktar çöven otu kökü kalaylanmış su dolu bakır kazanda kaynatılıyor. Kazan içindeki sıcaklık 115 dereceye ulaşıncaya kadar kaynatma iÅŸi devam ediyor. Kaynatma iÅŸleminin ardından çöven kökü ile kaynatılan su çay rengini alana kadar demlenmesi için bekletiliyor. Çöven köklerinden ayrıştırılan su süzülerek çırpılacak tekneye aktarılıyor. Daha önceleri pür çalısı ile yapılan çırpma iÅŸlemi günümüzde ise makineli sistemle gerçekleÅŸtiriliyor. Çırpma iÅŸlemi baÅŸladığında çöven kökleriyle kaynatılan ve çay rengini alan su beyaz köpüğe dönüşüyor. Çırpma iÅŸlemine köpüğün uygun kıvama ulaÅŸmasına kadar devam ediliyor. AÄŸda tatlısının ÅŸerbeti içinse belirli oranlarda beyaz ÅŸeker ve limon tuzu kullanılıyor. Kalaylanmış bakır kazanda beyaz ÅŸeker ve limon tuzu karıştırılarak 50-60 dakika boyunca kaynatılan ÅŸerbet daha sonra 30-40 dakika boyunca soÄŸumaya bırakılıyor. Kazanda soÄŸuyan ÅŸerbetin üzerine bir süre çırpılmış ve istenilen kıvama ulaÅŸmış köpük ilave ediliyor. Åžerbet ve köpük, mablak olarak ta tabir edilen uzun saplı tahta kepçe ile istenilen kıvama getirilene kadar 1,5-2 saat boyunca karıştırılıyor. Kıvama ulaÅŸan karışım ağıza atıldığında eriyen muhteÅŸem bir tatlıya dönüşüyor.

Bir önceki yazımız olan Doğu Marmara ve Batı Karadeniz'de Kovid-19 tedbirleri başlıklı makalemizde Bartın, Güncel ve Kocaeli hakkında bilgiler verilmektedir.